Vraag en antwoord uitstootvrije zones

Dit zijn gebieden waar alleen bestelbussen en vrachtauto’s mogen rijden die uitstootvrij zijn, zoals bestel- en vrachtauto’s die alleen op elektriciteit of waterstof rijden, maar ook nieuwere vormen van elektrische logistiek zoals bakfietsen en (zero-emissie) deelvervoer. Bestelbusjes en vrachtwagens op benzine, diesel of (bio) gas mogen straks niet meer in deze gebieden rijden. Voor bestaande bestel- en vrachtvoertuigen bestaat een overgangsregeling. Ongeveer 30 gemeenten in Nederland bereiden momenteel een zero-emissiezones voor stadslogistiek voor.

Fossiele brandstoffen zorgen voor klimaatverandering. De luchtkwaliteit van steden moet verbeteren om deze voor ons allemaal leefbaar te houden. In het Nederlandse Klimaatakkoord is afgesproken de totale uitstoot van CO2 te halveren in 2030. Een van de maatregelen uit het akkoord is de invoering van uitstootvrije gebieden. Een andere reden is dat het steeds drukker wordt in winkelgebieden. Steeds vaker bepalen bestelwagens en koerierdiensten het straatbeeld. Daarom voert Zaanstad een uitstootvrije zone voor stadslogistiek in, net zoals veel andere steden in Nederland. Dit geldt alleen voor bedrijfsauto’s. Minder bestelbussen en vrachtauto’s in de winkelgebieden leidt tot schonere lucht en minder geluidsoverlast. Maar het zorgt ook voor minder opstoppingen en veiligere verkeerssituaties waardoor het prettiger wordt om te leven, wonen en winkelen in winkelgebieden.

Deze worden vanaf 1 januari 2026 ingevoerd, te beginnen bij het centrum van Zaandam. Bij de uitwerking zullen ondernemers en bewoners worden betrokken.

De invoering van uitstootvrije zones is een van de maatregelen uit het landelijk Klimaatakkoord om Co2 uitstoot te verminderen. In Zaanstad hebben we in het Zaans Mobiliteitsplan staat de ambitie om uitstootvrije winkelgebieden in te voeren. Het Zaans Mobiliteitsplan is in november 2021 door college en raad vastgesteld. Om de uitstootvrije zones in te voeren zijn nog een aantal stappen nodig.

Begin 2024 wordt de uitwerking van de uitstootvrije zones vastgesteld door het college. Daarna wordt het verkeersbesluit om uitstootvrije zones in te mogen voeren gemaakt. Op dit besluit kunnen belanghebbenden een zienswijze indienen.

Tijdlijn proces invoering

We willen in de drie belangrijkste kernwinkelgebieden binnen de gemeente de verblijfskwaliteit verbeteren en de groeiende overlast van logistiek verkeer tegen te gaan. Het invoeren van een zero-emissie zone is daarmee een impuls om schonere en efficiëntere logistiek te stimuleren binnen deze kernen.

In Zaandijk en Koog aan de Zaan zijn geen duidelijke kernwinkelgebieden aanwezig, zoals deze wel in Zaandam, Wormerveer en Krommenie zijn. Het inrichten van uitstootvrije gebieden heeft vooral meerwaarde in kernwinkelgebieden, omdat hier grotere volumes logistiek verkeer te vinden zijn.

Landelijk is in het Klimaatakkoord ervoor gekozen om maatregelen te focussen op categorieën voertuigen waar de grootste klimaatwinst te behalen valt: het elektrificeren van stadslogistiek en het openbaar vervoer. Deze categorieën voertuigen maken veel kilometers en daarmee is meer winst te behalen dan personenvoertuigen.

In een uitstootvrij gebied bent u straks welkom met een bestelbus of vrachtauto die emissievrij is. Dat zijn voertuigen die elektrisch zijn aangedreven of rijden op waterstof. Een bestelbus of vrachtauto die rijdt op benzine, diesel, biodiesel of lpg, mag het gebied dus niet in.

Dertig tot veertig Nederlandse gemeenten zullen een zero-emissiezone voor stadslogistiek vanaf januari 2025 invoeren. Om te zien welke andere gemeenten meedoen met de zero-emissiezones, kunt u kijken op de website https://www.opwegnaarzes.nl/ van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Als u hier “Bedrijven” aanklikt en naar beneden scrolt ziet u waar in Nederland de zero-emissiezones komen.

Nee, een milieuzone is bedoeld om de luchtkwaliteit te verbeteren door oudere dieselvoertuigen te weren en geldt ook voor personenauto’s. Een zero-emissiezone geldt alleen voor vracht- en bestelauto’s die op benzine, diesel, biodiesel of lpg rijden, met als doel om steden leefbaar en aantrekkelijk te houden en om de doelen van het Klimaatakkoord te kunnen halen: de totale CO2-uitstoot halveren in 2030.

De invoering van de uitstootvrije zones staan niet op zichzelf. Zo worden zero-emissie zones ook elders in het land ingevoerd, zoals in Amsterdam of Haarlem. In het landelijk klimaatakkoord en het Zaans mobiliteitsplan worden nog meer maatregelen genoemd die gezamenlijk moeten leiden tot het behalen van de doelstelling op het gebied van CO₂.

Het gaat om alle bestel- en vrachtauto’s. Deze zijn bij de RDW bekend onder de voertuigcategorieën N1, N2 en N3. Het gaat om voertuigen die worden gebruikt voor bevoorrading van winkels, of iets af komen leveren bij een consument, winkel of bouwplek of die een dienst verlenen in het gebied, zoals glazenwassers, loodgieters, verhuisbedrijven of klusbedrijven. Maar ook de lokale winkelier, cateraar en bloemist die hun klanten bevoorraden. Dit betekent dus geen diesel, benzine, LPG of biodiesel, maar wel bijvoorbeeld bestel- of vrachtvoertuigen op elektriciteit of waterstof. Het is daarnaast ook mogelijk om elektrische bakfietsen in te zetten om de uitstootvrije zones te betreden.

De overheid bekijkt of en hoe particulieren die bestelauto’s rijden voor privégebruik ontheffing kunnen krijgen. Hou voor meer informatie de website van de overheid in de gaten; www.opwegnaarzes.nl.

Dit staat nog niet vast maar zal tussen de €100,- en €300,- per keer zijn.

• Alle nieuwe bestel- en vrachtauto’s die ná 1 januari 2026 op kenteken worden gezet moeten emissievrij zijn in een zero-emissiezone.
  
• Alle bestel- en vrachtauto’s moeten vanaf 1 januari 2030 emissievrij zijn in een zero-emissiezone.

Ja, om de overstap voor ondernemers haalbaar te maken, is er een overgangsregeling.

• Alle nieuwe bestelauto’s die vanaf 1-1-2026 op kenteken worden gezet moeten zero-emissie aangedreven zijn om de uitstootvrije zones in Zaanstad binnen te mogen. Dit geldt niet voor oldtimers, rolstoeltoegankelijke voertuigen en voertuigen die vanwege een handicap voor 500 euro of meer zijn aangepast.
• Bestelauto’s met een emissieklasse 4 of lager hebben geen toegang tot de ZE-zones.
• Bestelauto’s met een emissieklasse 5 hebben tot 1-1-2027 toegang tot de ZE-zone.
• Bestelauto’s met een emissieklasse 6 hebben tot 1-1-2028 toegang tot de ZE-zone.
• Vrijgesteld voor de ZE-zone zijn voertuigen ouder dan 40 jaar (oldtimers), rolstoeltoegankelijike voertuigen.

• Alle nieuwe vrachtauto’s die vanaf 1-1-2026 op kenteken worden gezet moeten zero-emissie aangedreven zijn om de uitstootvrije zones in Zaanstad binnen te mogen. Dit geldt tot 2030 niet voor vrijgestelde voertuigen, kermis- en circusvrachtauto’s, vrachtauto’s voor exceptioneel transport, verhuisauto’s en vrachtauto’s met een laadkraan met een hefvermogen van 35 tonmeter of meer.
• Euro 6 bakwagens die op 1-1-2025 max. 5 jaar oud (vanaf DET) zijn, hebben tot en met 31-12-2029 toegang tot de ZE-zones.
• Euro 6 opleggertrekkers die op 1-1-2025 max. 8 jaar oud (vanaf DET) zijn, hebben tot en met 31-12-2029 toegang tot de ZE-zones.
• Vrijgesteld voor de ZE-zone zijn: voertuigen ouder dan 40 jaar (oldtimers). Vrachtauto’s met een carrosseriecode 15, 16, 19, 23, 26, 27, 31 of een aaanduiding speciale doeleinden SB of SF hebben toegang tot ze 13 jaar worden (gerekend vanaf Datum Eerste Toelating) en tot maximaal 1-1-2030.

• Oldtimers (40 jaar en ouder),
• Rolstoel toegankelijke voertuigen (met een vastgelegde bijzonderheidscode 70, 145, 146, 147, 149 of de aanduiding voor speciale doeleinden SH),
• Bijzondere voertuigen jonger dan 13 jaar (vrachtauto’s, met vastgelegde carrosseriecode 15, 16, 19, 23, 26, 27, 31, of de aanduiding voor speciale doeleinden SB en SF).
• Bijzondere voertuigen; kermis- en circusvrachtwagens, vrachtwagens voor exceptioneel transport, verhuis- en vrachtauto’s met een laadkraan met een hefvermogen van 35 tonmeter of meer.
  
  Om vrijstelling te krijgen voor een voertuig hoeft de eigenaar niets doen, deze wordt automatisch verleend op basis van de RDW-gegevens. Voor de bijzondere voertuigen kermis- en circusvrachtauto’s, vrachtauto’s voor exceptioneel transport, verhuisauto’s en vrachtauto’s met een laadkraan met een hefvermogen van 35 tonmeter of meer moet u een ontheffing aanvragen.

Ja, er komen mogelijkheden voor ontheffingen. Een ontheffing is nodig als niet aan de hand van RDW-gegevens is vast te stellen of een voertuig toegang heeft. Een ontheffing zal aangevraagd moeten worden middels een landelijk centraal loket dat in de loop van 2024 beschikbaar komt. Het definitief beleid hiervoor is nog in voorbereiding door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zoals het er nu naar uitziet komen de volgende voertuigcategorieën in aanmerking voor ontheffing. Naar verwachting komt hier begin 2024 bevestiging over.

• 12 dagontheffingen per voertuig, per gemeente en per kalenderjaar,
• Ontheffing vanwege lange levertijd uitstootvrij voertuig,
• Ontheffing op basis van bijzondere financiële omstandigheden,
• Ontheffing op basis van hardheidsclausule,
• Ontheffing voor bijzondere voertuigen die jonger zijn dan 13 jaar (kermis- en circusvrachtauto’s, vrachtauto’s voor exceptioneel transport, verhuisauto’s en vrachtauto’s met een laadkraan met een hefvermogen van 35 tonmeter of meer),
• Voertuigen van gehandicapten die zijn aangepast voor minimaal 500,- euro,
• Voertuigen waarvoor op het moment dat de zones van kracht worden geen uitstootvrije variant beschikbaar is,
• Plug-in hybride vrachtauto waarbij aantoonbaar kan worden gemaakt dat binnen de uitstootvrije zone elektrisch is gereden,
• Bestelvoertuigen en vrachtwagens van particulieren.

Er is al een dekkend netwerk aan reguliere openbare laadpalen, en deze groeit mee met de vraag. Op die manier zorgen we dat er altijd voldoende laadmogelijkheden zijn voor auto’s en bestelbusjes. Daar waar u beschikt over parkeren op eigen terrein kunt u zelf met een aanbieder in zee gaan die dit voor u installeert.

Voor laadpalen voor elektrische bestelauto’s geldt dat in het algemeen niet, omdat daarvoor geen groot vermogen nodig is. Voor laadinfra voor elektrische vrachtauto’s kan dit het geval zijn, omdat hoog vermogen voor het opladen van de vrachtauto’s nodig kan zijn. Mede om deze reden is er ook een gunstige overgangsregeling voor vrachtwagens. De komende periode gaan we de problemen in de netcongestie onderzoeken.

Wij snappen dat deze verandering financiële gevolgen heeft voor uw bedrijf. Het is verstandig om naar de overgangsregelingen te kijken. Als uw  huidige voertuig bijvoorbeeld binnen emissieklasse Euro 6 valt, kunt u nog een aantal jaren met uw voertuig in de uitstootvrije zone komen. Ook is het goed om u af te vragen of u met uw huidige voertuig in het uitstootvrije gebied moet zijn. Als u slechts een beperkt aantal keren in het jaar in het uitstootvrije gebied moet zijn, heeft u misschien al voldoende aan 12 dag ontheffingen die u per jaar kunt gebruiken. Ook kan het zijn dat u aan één elektrisch voertuig voldoende heeft en niet uw hele wagenpark hoeft te elektrificeren. Onze logistiek makelaar denkt graag met u mee over verschillende oplossingen, zoals bijvoorbeeld uw logistieke stromen anders organiseren of een voertuig leasen.

Als u een emissie loos voertuig nodig heeft dan kunt u gebruik maken van verschillende subsidies. Voor de zwaarwegende gevallen waarin de overstap echt onhaalbaar is, zal er de mogelijkheid tot een ontheffing zijn. Het is nu nog niet met 100% zekerheid te stellen welke gevallen wél en welke niét in aanmerking komen voor een ontheffing.

Het Rijk heeft subsidies beschikbaar voor de aanschaf van emissieloze bestelauto’s en emissieloze vrachtauto’s. Deze regelingen heten respectievelijk SEBA (Subsidieregeling Emissieloze Bedrijfsauto’s) en AanZET (Aanschafregeling Zero-Emissie Trucks). Zie de website van RVO (www.rvo.nl/seba en www.rvo.nl/aanzet) voor meer informatie. Daarbij kan uw investering in aanmerking komen voor fiscaal voordeel via de milieu-investeringsaftrek (MIA).