Zelf vergroenen

Wilt u uw tuin gezellig en duurzaam inrichten? Vervang dan tegels voor groen, grind, houtsnippers of een vlonder. 

De voordelen van tegelwippen

Ook in Zaanstad is het steeds warmer en komen langere droogteperiodes vaker voor. Tegelijk zijn er ook steeds vaker hevige hoosbuien. Daarom is het nodig om ons voor te bereiden en aan te passen op het veranderende klimaat. Door tegels te vervangen door groen, zorgen we voor verkoeling. Daarnaast kan het water beter wegstromen. Maar ook maatregelen zoals grind of een vlonder in plaats van tegels helpen tegen wateroverlast. Zo versterken we natuur en biodiversiteit, verbeteren we de gezondheid van Zaankanters én wordt onze stad een leefbaardere stad.

Tegelophaalservice 

De gemeente wil graag inwoners helpen hun tuin te vergroenen. Daarom organiseren we dit jaar weer een gratis Tegelophaalservice bestaande uit vier rondes. De ophaaldata zijn in de week van 6 mei, 24 juni, 2 september en 14 oktober. De gemeente neemt alléén tegels mee. Dus geen planten, aarde, bakstenen of stukken hout. Grindtegels en andere puintegels mogen wel. Van de opgehaalde betontegels wordt weer nieuw beton gemaakt. 

Aanmelden 

U kunt zich hier uiterlijk donderdag vóór de ophaalweek tot 12.00 uur aanmelden per e-mail via tegelsophalen@zaanstad.nl.
Zet in uw e-mailbericht:

• uw naam
• uw adres
• een duidelijke omschrijving waar u de tegels neerlegt. (niet op eigen terrein, zie Zo biedt u uw tegels aan’)
• Wilt u in de e-mail over de gewipte tegels het aantal tegels noemen en er een foto van meesturen? Dan kan de gemeente Zaanstad deze invoeren in de Tegelteller van het NK Tegelwippen.

Voor de vier ophaalrondes geldt:

• Ophaaldatum: 6 mei
  Uiterlijke aanmelddatum: 2 mei
• Ophaaldatum: 24 juni
  Uiterlijke aanmelddatum: 20 juni
• Ophaaldatum: 2 september
  Uiterlijke aanmelddatum: 29 augustus
• Ophaaldatum: 14 oktober
  Uiterlijke aanmelddatum: 10 oktober

Zo biedt u uw tegels aan

Het is belangrijk dat u de op te halen tegels niet in uw tuin neerlegt. Leg de tegels op een beschikbare plek aan de openbare weg, maar niet achter of direct naast een auto, container, paal of boom. Zo kan de vrachtauto er met de grijper goed bij. Woont u in een krappe straat? Dan kan de vrachtwagen misschien niet bij uw voordeur komen. Leg de tegels dan aan de weg in een bredere straat.

Winactie

Deelnemers die zich aanmelden voor de Tegelophaalservice doen automatisch mee aan de winactie die per ophaalronde wordt georganiseerd. Tijdens de derde ronde kunnen 10 willekeurige deelnemers een klein groen cadeautje winnen. Winnaars worden na de ophaalronde persoonlijk via e-mail op de hoogte gesteld.

Een regenton is een van de maatregelen die u kunt nemen om uw tuin aan te passen aan het veranderende klimaat. Tijdens een lange hevige regenbui kunt u in een regenton tijdelijk water opslaan. Samen met andere maatregelen, zoals vergroenen, helpt u om wateroverlast te verminderen.

Tijdens droge periodes kunt u het opgeslagen hergebruiken om uw planten water te geven. Zo bespaart u drinkwater. Wist u dat regenwater beter is voor uw planten dan kraanwater? Dat komt omdat regenwater minder kalk bevat.

Tips voor het kiezen van een regenton

Regentonnen zijn er in verschillende soorten, maten, kleuren en prijsklassen. Let erop dat uw regenton een kraantje aan de onderkant heeft, waarmee u de gieter kunt vullen. Ook is een overstort mogelijkheid van belang; zodra de regenton vol is, stroomt het regenwater alsnog het riool in.  De buien in de zomer zijn kort maar heftig. Met een regenton vang u al het water op dat bij zo’n bui op uw dak valt. Al snel 100-200 liter! 

Als y veel ruimte hebt en extra regenwater wilt opvangen, kunt u ook overwegen om een IBC-vat te kopen. Hiermee kunt u maar liefst duizend liter regenwater opvangen en hergebruiken.

Wat te doen bij vorst

Naast de klassieke houten ton zijn er diverse regentonnen van kunststof die minder gevoelig zijn voor vorst. En wilt u nog duurzamer bezig zijn? Kies dan voor een regenton van hergebruikt plastic.

Als het langdurig heeft gevroren of gaat vriezen kunt u het beste de regenton laten leeglopen. 

Haal de natuur op uw balkon of terras. Hoe gezellig is het om vlinders, bijen en soms ook vogels op bezoek te krijgen in uw appartement? Er zijn veel planten die weinig zorg nodig hebben en goed overleven in balkonbakken. Hang ze aan een reling of zet ze in een pot. Ga slim en creatief om met de ruimte die u heeft en werk de hoogte in.  

Algemene tips:

• Stapel: Koop of maak een rek of hang potten aan een pallet. Maak met verschillende lagen groene etages. Begin onderaan met pallets met potten en daarboven rekken of plantenbakken aan je balkonrand. U kunt ook (drank)verpakkingen, glazen potten, grote blikken, plastic flessen of emmers gebruiken.
• Varieer: In vorm en grootte: Combineer lage planten met hoge planten en hangende planten. Zo maakt u optimaal gebruik van de verticale ruimte.
• Hang: Hangplanten kunt u hoog plaatsen en plantenbakken kunt u aan de balkonrand hangen, zodat ze weinig ruimte innemen.
• Klim: Kies voor makkelijk en begroei je muren of balkonreling met klimmers zoals een druivenstruik, kamperfoelie of klimop. Plaats eventueel een pergola. Zo krijgt u veel groen met slechts één pot. Dat is uitnodigend voor insecten en andere dieren, die zich er kunnen voeden met de nectar of er kunnen schuilen.
• Moestuinier: Heeft u (veel) zon op het balkon? Dan kunt u hier zelfs moestuinieren. Voor balkons zijn er handige moestuinbakken in diverse afmetingen of zelfs mini-kassen.
• Geef water: Op een stenen balkon is het vaak warmer dan aan de grond in de tuin. Vergeet dus niet om genoeg water te geven als het warm en droog is.

Wanneer een woning of wooncomplex direct aan de openbare stoep grenst, mag er een geveltuin worden aangelegd. Deze tuin ligt dus tegen de gevel aan en bevindt zich op de plek van de stoep zelf.            

Wil je ook een geveltuin?
Kijk of uw stoep aan de minimale afmetingen voor een geveltuin voldoet. U kunt daarna contact opnemen met ons via geveltuinen@zaanstad.nl. Vermeld in de mail uw adres en telefoonnummer. Zonder deze gegevens kunnen wij de aanvraag helaas niet in behandeling nemen. Als de aanvraag is goedgekeurd komt iemand van de gemeente bij u langs om de geveltuin op te meten en een aanlegafspraak te maken. Tijdens de aanlegafspraak wordt de geveltuin aangelegd, het zand en de tegels worden afgevoerd en de geveltuin wordt gevuld met aarde. U kunt de geveltuin dan zelf vullen met planten. 

Spelregels geveltuin

Een geveltuin wordt alleen aangelegd op gemeente grond en niet op eigen grond. Een geveltuin mag niet te groot zijn en moet op een bepaalde manier worden aangelegd. De doorgang mag niet worden belemmerd. De gemeente legt daarom de geveltuin voor u aan en kan helpen met de afvoer van stenen en zand. Zo zorgen we samen voor een extra groene straat. 

De voordelen van een geveltuin zijn…

• het maakt de buurt mooier;
• het maakt de straat groener;
• het zorgt voor meer betrokkenheid van de bewoners in de straat.

Waar moet een geveltuin aan voldoen?

• Een geveltuin moet tussen de 30 en 45 cm diep  zijn;
• Vanaf de gevel moet er minstens 120 cm aan stoep overblijven;
• De maximale breedte is de breedte van de gevel;
• Er mogen geen bomen in geplant worden;
• Er mogen geen doornige, snelgroeiende, of giftige planten in een geveltuin. 

Een geveltuintje aanleggen doe je samen met de gemeente. Wij komen u graag helpen met de afvoer van stenen en zand.

De voordelen van een geveltuin

Naast dat geveltuinen zorgen voor een gezellige straat zijn ze ook heel nuttig. Door de klimaatverandering krijgen we vaker te maken met veel regen in korte tijd en door de aanleg  van een geveltuin kan de grond meer water opnemen. Wonen in een groene straat is bovendien gezonder. De planten nemen CO2 op, waardoor de lucht schoner is en als het warm is, zorgen de planten voor verkoeling.

Een groen dak ziet u misschien niet direct als u over straat loopt. Maar er zitten enorm veel voordelen aan. Als u een plat dag heeft op bijvoorbeeld een schuurtje of aanbouw, dan is een groen dak misschien een optie. 

Waarom een groen dak? 

Zo vangt het regenwater op. Bij een hevige regenbui stroomt het regenwater niet direct van het dak en het riool in, maar houdt het groene dak het water vast. Het werkt verkoelend want er wordt minder hitte vastgehouden. Dit zorgt voor een aangenamere omgeving. Een groen dak trekt ook veel verschillende soorten dieren aan. Er komen kleine insecten op af die weer voedsel zijn voor vogels.  Het ziet er prachtig uit. Wanneer u vanuit uw huis op het groene dak kijkt ziet u een heel mooie plek die bruist van het leven.

Tips

• Een groen dak is een leuke maar niet eenvoudige uitdaging. Er zijn heel veel verschillende soorten groene daken. En het is lastig om te weten wat er wel of niet kan op uw dak. Laat u dus vooral goed adviseren door (een) deskundige(n)!
• Als er nu grind op uw dak ligt, kunt u er vrijwel zeker van uitgaan dat u ook een groen dak kunt plaatsen. Maar laat dit altijd nog checken door een professional.
• Belangrijk is het draagvermogen van uw dak. Bij nieuwbouwhuizen of bij verbouwingen worden constructieberekeningen gemaakt. Soms heeft het gemeentearchief of een VvE-archief hier  waardevolle informatie over. Een professional kan het draagvermogen van je dak doorrekenen. Hier zijn we; kosten aan verbonden.
• Zorg voor een waterdichte dakbedekking, bijvoorbeeld EPDM of Bitumen dakbedekking.
• Ook is een wortelwerende laag noodzakelijk, zodat de wortels niet uw waterdichte laag aantasten.

Een groene gevel is een echte eye-catcher en heeft veel voordelen. Klimplanten bieden voedsel en een fijne schuilplek voor insecten en vogels. In de zomer houdt het uw huis koeler. De bladeren vangen het zonlicht op zodat de stenen minder warmte vasthouden. In de winter is het juist een extra isolatielaag en ontsnapt er minder kostbare warmte.  Ook vangen de klimplanten water op tijdens hevige regenbuien, waardoor er minder wateroverlast op de straat en stoep is.

Tips

• Er zijn zelfklimmende en rankende planten. De eerste grijpen zich vast aan de muur met zuignapjes of luchtwortels. Dat kan schade aanbrengen aan het voegwerk, kozijnen en goot en vraagt dus jaarlijks onderhoud. Rankende planten hebben een raster nodig om te kunnen klimmen maar vragen wat minder onderhoud.
• Kijk welke klimplant het best past bij uw woning. Wat is de ligging, het bouwjaar (en misschien heeft het een monumentale status)? Met een groene gevel verandert u het uiterlijk van je woning. De gemeente Amsterdam heeft een handige klimplantengids boordevol tips die u helpt bij het kiezen van een geschikte klimplant.
• Klimplanten kunnen heel groot worden, soms groter dan de gevel van één huis. Deelt u een gevel met uw buren? Maak dan eerst afspraken met uw buren. Bijvoorbeeld over hoe u de groene gevel gaat onderhouden.
• Heeft u een huurwoning? Overleg dan altijd eerst met de eigenaar van het pand wat er kan en mag.   
• Plant in de volle grond en niet in een pot. Klimmers hebben ruimte nodig om goed te wortelen en voedsel en water uit de bodem te halen. Zo kunnen ze uitgroeien tot volwassen planten en de hele gevel mooi bedekken.
• U mag niet zelf stoeptegels uit de openbare ruimte weghalen. Plant dus alleen in uw eigen tuin of vraag een geveltuin
  aan. Geveltuintjes zijn heel geschikt voor klimmers. Veel ruimte hebben ze meestal niet nodig, ongeveer 1 tot 4 stoeptegels en 30 á 40 cm diep.
• Gebruik eventueel klimsteunen van roestvrij staal en schroef deze in de voeg.
• Kies voor planten die bijdragen aan biodiversiteit, inheemse planten zoals hop, wilde kamperfoelie of wilde bosrank. In de klimplantengids vindt u een plantenlijst.

Wilt u zelf een stuk groen in Zaanstad beheren en onderhouden? Dat noemen we groenadoptie en dat kan! Gemeente Zaanstad geeft haar bewoners de mogelijkheid openbaar groen te adopteren. Zo wordt u beheerder van een stukje openbare ruimte. En bepaalt u mee hoe uw buurt eruitziet. De Gemeente is hard aan het werk om Zaanstad te vergroenen. Samen met onze inwoners kunnen we onze stad nog mooier en gezonder maken!

Hoe werkt groenadoptie?

Belangrijk om te weten is dat de gemeente altijd eindverantwoordelijk blijft over het openbaar groen. Voordat u groen gaat adopteren, is er altijd overleg met de gemeente en moeten bewoners die het groen adopteren de omliggende buurt inlichten over de plannen. Misschien kunt u zelfs buurtbewoners enthousiasmeren om ook mee te doen aan de groenadoptie! Vooral voor het adopteren van grotere stukken groen is dat een aanrader. 

Met een bijdrage aan het groenbeheer krijgt u als bewoner meer invloed op het uiterlijk van het openbaar groen. U krijgt geen geld van de gemeente, uiteraard zijn we er wel om vragen te beantwoorden en advies te geven.

Wat kan ik adopteren?
In overleg wordt bekeken of het stuk openbare ruimte geadopteerd kan worden. Hierbij geldt:

• Het terrein is eigendom van de gemeente;
• Het stuk is duidelijk begrensd, bijvoorbeeld door paden;
• De grootte, het aantal deelnemers en de plannen voor de groenadoptie zijn reëel;
• Er zijn verschillende soorten openbaar groen: in de hoofdstructuur en wijkgroen. Bij de hoofdstructuur blijft de gemeente de baas over de indeling van het groen, bij wijkgroen heeft u meer vrijheid.

Wat zijn de regels

• Het terrein blijft openbaar en groen;
• Bij aanpassingen is er altijd overleg met de gemeente;
• Er zijn regels waaraan de bewoners zich moeten houden. Bijvoorbeeld kap- en
  bouwvergunningen, of rekening houden met broedende vogels;
• De gemeente blijft eindverantwoordelijke voor het groen en mag zelf werkzaamheden uitvoeren of de adoptie beëindigen. Uiteraard doen we dit in overleg;
• Een aanpassing aan groen moet altijd in overleg gebeuren met de buurt. Degene die het groen adopteert, is hier verantwoordelijk voor.

Bijzondere wensen
Bijzondere wensen kunnen bewoners bespreken met de gemeente. Met groepen, verenigingen, scholen of stichtingen is het ook mogelijk om grotere stukken groen te adopteren. Alle ideeën en initiatieven zijn welkom.

Duur van de groenadoptie
De overeenkomsten zijn voor onbepaalde tijd. U mag stoppen met de adoptie wanneer u wilt. Wel moet dit worden gemeld en kan het zijn dat door bewoners geplaatste dingen moeten worden verwijderd. Uiteraard kan de gemeente de overeenkomst ook stopzetten wanneer u u niet houdt aan de afspraken.

Er is heel veel mogelijk. Grotere projecten met meerdere buurtbewoners, verenigingen of scholen zijn ook mogelijk. Alle ideeën en initiatieven zijn welkom! Wilt u ook groen adopteren? Mail naar groenadoptie@zaanstad.nl voor meer informatie en vragen.

Een boomspiegel (ook wel ‘boomkrans’ of ‘boomtuintje’ genoemd) is het stuk grond rond de stam van een boom. Via de boomspiegel krijgen de wortels voldoende lucht en water. Vaak is dit een ‘saai’ vierkant stuk met kale aarde. Waarom zou u dit niet omtoveren tot een fleurig mini-tuintje? In overleg met de gemeente kunt u een boomspiegel adopteren.  

Adopteer een boomspiegel

De groenmedewerkers van de gemeente schoffelen de boomspiegels ongeveer zes keer per jaar. Dit gebeurt in de lente en zomer als de planten groeien. De boomspiegels worden dan uitgeharkt en de eventuele troep afgevoerd. Dit is natuurlijk goed, maar het kan ook vrolijker! Adopteer een boomspiegel en maak uw staat een beetje groener. Als u een boomspiegel adopteert, mag u deze beplanten met eenjarige plantjes of vaste planten. Een bijkomend voordeel van het beplanten van boomspiegels is dat hondeneigenaren ontmoedigd worden om hun hond in de boomspiegel zijn behoefte te laten doen.

Tips en regels

• Zet niet zomaar zelf plantjes in een boomspiegel. Neem altijd eerst contact op met de gemeente voor advies en informatie via groenadoptie@zaanstad.nl. Zo weten onze onderhoudsploegen dat de boomspiegel is geadopteerd en slaan zij hem over bij het schoffelen.  
• Check de omstandigheden bij de boom. Veel of weinig zon? Droge of natte grond? Kies planten die hier bij passen.
• Als je een boomspiegel adopteert bent u zelf verantwoordelijk voor het onderhoud en de kosten van de beplanting.
• Kijken de buren direct op de boomspiegel? Breng ze dan even op de hoogte dat jij deze gaat inplanten. Misschien willen ze wel helpen bij het onderhoud en doet u het samen? 
• Verhoog de grond met maximaal 5 centimeter. Wanneer de grond te veel verhoogd wordt met aarde kan de boom sterven.
• Diepgewortelde planten zoals bomen en heesters mogen niet in een boomspiegel geplant worden. Er is dan te weinig ruimte onder de grond en de boom kan hierdoor doodgaan.
• U mag geen hekje plaatsen rondom de boomspiegel.

Uw tuin is, net als de inrichting van uw huis, heel persoonlijk. Wat er kan in uw tuin hangt natuurlijk af van de ligging en grootte. Maar vooral van wat u wil. De een wordt blij van een wilde tuin, met veel verschillende soorten groen en diertjes om naar te kijken. De ander is hobbytuinier en vindt niets heerlijker dan iedere dag in de weer zijn met planten, bloemen en een moestuin. En weer een ander wil een onderhoudsarme tuin om in te relaxen en vooral niet te werken. Of u nu groene vingers heeft of niet: groen in uw tuin hoeft niet moeilijk te zijn. En dat kan ook prima in een stadstuintje van een paar vierkante meter.       

Wij geven u graag wat tips en inspiratie voor de tuin naar uw wens.

De makkelijke tuin

De meeste mensen willen wel een mooie tuin, maar zonder al te veel werk. Dat betekent niet dat u uw hele tuin hoeft te betegelen. Sterker nog: tussen de tegels groeit op den duur ook groen en dat kan ’s zomers nog een beste klus zijn om te verwijderen. Terwijl u dan juist lekker wil relaxen in uw tuin. Echt waar: met de juiste planten op de juiste plaats heeft u juist minder werk dan tegels! En meer vogels, vlinders en andere dieren in uw tuin. En niet onbelangrijk: meer verkoeling bij hitte. Dat kan heel eenvoudig met bijvoorbeeld vaste planten, bodembedekkers, gazon, strakke borders, potten of een pergola met een mooie klimplant of een groene wand.

Tips voor een onderhoudsarme en toch groene tuin
Onderhoudsarme tuin

De levende tuin

Wilt u graag een tuin vol zingende vogels, fladderende vlinders, zoemende insecten, springende  padden en scharrelende egeltjes? Kies dan voor een biodiverse tuin en lok het leven uw tuin in met bomen en heesters, wilde bloemen, een insectenhotel, vogelhuisjes of een vijvertje. Laat in de herfst het blad liggen, de natuur zijn gang gaan en maak schuilplekjes in uw tuin van stukjes hout en boomschors.    

Tips voor een levendige ‘dieren-tuin’
Levende tuin
Cursus ‘Levende tuin’

De lekkere tuin

Het klinkt heel moeilijk en veel werk: een moestuin. Maar wie er eenmaal aan begint weet hoe leuk het is om uit uw eigen tuin te eten. Van tuinkruiden die u het hele jaar door kunt oogsten, tot verse aardbeien in de zomer, tomaten, sla en radijsjes. Of eetbare bloemen, als eyecatcher in de salade.
En het leuke is: moestuinieren kan overal. Zelfs op uw balkon! Begin klein, met een kruidentuintje of  experimenteer wat met zaden in een kweekbak op de vensterbank. Uitbreiden kan altijd nog, als je de smaak eenmaal te pakken hebt. Wie weet heeft u over een paar jaar een kas in je tuin staan. Of start u een adoptie-buurtmoestuin met uw buren.  

Tips voor de eetbare tuin
Ideeën en inspiratie voor je moestuin
Moestuincursus

Klimaatadaptatie is het proces waarbij de samenleving zich aanpast aan het actuele of verwachte klimaat en de gevolgen daarvan. Zo kunnen we met zijn allen de schade die samen kan gaan met klimaatverandering verminderen en gebruik maken van de kansen die de klimaatverandering biedt.

De stijging van de gemiddelde temperatuur brengt extremer weer met zich mee: natter, droger en heter. Het resultaat: wateroverlast bij regen, hittestress, stijging van het water (natte voeten), droogte en bodemdaling.

Uitvoeringsplan Klimaatadaptatie

Meer droogte. Meer heftige regenbuien. En meer periodes van flinke hitte. Dat zijn de gevolgen van klimaatverandering waar we ons als gemeente Zaanstad tegen moeten wapenen. Hoe we dat doen, staat beschreven in het eerste Uitvoeringsplan Klimaatadaptatie 2021-2026. 

Wateroverlast bij regen

Het regent steeds vaker en harder. Hoosbuien kunnen zorgen voor wateroverlast, zoals overstromingen op straat, in de tuin en vocht in huis. De hoosbuien zorgen bijvoorbeeld voor plasvorming bij de rioleringsputten. Dit kan hinderlijk zijn, wij doen ons best dit tot een minimum te beperken, maar wij kunnen helaas niet bij elke plas ingrijpen. Bij hoosbuien valt er in korte tijd zoveel regen, dat de bodem niet alles op kan nemen. Riolen kunnen vaak wel een gedeelte afvoeren, maar niet alles direct.

Droogte en bodemdaling

Door de klimaatverandering krijgen we naast hoosbuien ook steeds meer te maken met langere drogere perioden. Als het droog blijft, daalt de grondwaterstand. Als het grondwater laag staat kan de bodem zakken, dit heeft bijvoorbeeld invloed op funderingen.