Grasmaaien

Zaanstad heeft vanaf 2023 een nieuw maaibeleid. Door op een andere manier te gaan maaien, willen we de biodiversiteit in de gemeente vergroten. De gemeente wil meer soorten insecten, dieren en planten aantrekken. 

Op een aantal plekken in de gemeente hebben we bloemen ingezaaid. Dat breiden we verder uit. Op plekken waar dat kan, gaan we minder vaak te maaien. Die grasvelden laten we ‘verruigen’. In de praktijk betekent dit dat we een aantal gazons nog maar 2 tot 4 keer per jaar maaien. Daardoor komt het gras hoger te staan en komt er meer ruimte voor andere begroeiing. Het oogt misschien wat rommeliger, maar de insecten profiteren ervan.

Het uitgangspunt: het gras is lang waar het kan, kort waar het moet. De veiligheid komt op de eerste plaats. Door minder maaien is op die plaatsen meer ruimte voor andere soorten planten om te groeien, zoals fluitekruid en orchideeën. Die nieuwe plantensoorten trekken ook weer insecten aan.

Niet overal is er ruimte om het groen minder te maaien en ruiger te laten worden. Op grasvelden die inwoners gebruiken, bijvoorbeeld om te sporten, moet het gras juist kort zijn. Ook langs wegen is ruig groen niet handig. Dat maakt de weg minder overzichtelijk

Een nieuwe manier van maaien

We onderscheiden in Zaanstad 5 soorten grasbeheer.

Gazon (grasvelden)
Gazons zijn grasvelden tot 15 centimeter hoog, met paardenbloemen, madeliefjes, ereprijs en pinksterbloemen. Deze plekken zijn bedoeld om op te lopen, recreëren en spelen. Het gras moet daarom kort en netjes zijn, bijvoorbeeld om een balletje te trappen. Gazon heeft vooral een recreatief doel en heeft relatief  weinig waarde voor de biodiversiteit. In Zaanstad hebben we ongeveer 171 hectare gazon.

Hoe maaien we hier? 
De gemeente maait gazon 20 tot 25 keer per jaar, tussen half maart en half november. De gazonmaaier doet zo’n 9 dagen over een maaironde.  Het maaisel blijft liggen. We verzamelen het niet en voeren het niet af.  Zwerfvuil moet makkelijk op te ruimen zijn.  Als te veel zwerfvuil op één plek ligt, slaat de gemeente een maaibeurt over en haalt het zwerfvuil eerst weg. Als het nodig is maken we de grond gelijk voordat we gaan maaien. Dit is vooral als een grasveld veel molshopen heeft. Het grasveld is daarna beter te gebruiken.

Behalve de parken, velden en gazons maaien we ook de slootkanten. Tijdens het broedseizoen houden we rekening met de watervogels. De slootkanten houden we breed, afhankelijk van de grootte van het veld. Ter illustratie: is een veld naast de sloot zo’n 3 meter breed, dan maaien we tot 1 meter van de slootkant. Is het veld 15 meter breed, dan laten we langs de slootkant 3 meter breed het gras en de bloemen groeien en bloeien. Bankjes houden we altijd vrij, zodat wandelaars en natuurliefhebbers kunnen genieten van het uitzicht op het water.

We doen mee aan het landelijke initiatief ‘Maai Mei Niet’. In de maanden april en mei slaan we soms één of meer maairondes over. Dat doen we waar en wanneer het kan. We doen het om gazonsoorten zoals paardebloemen, madeliefjes, paarse dovenetels, ereprijs en pinksterbloemen de kans te geven om langer te bloeien en uit te zaaien.

Ruige berm of veld
Een ruige berm of veld bestaat uit gras, planten en kruiden van ongeveer 30 tot 40 centimeter hoog. Doordat we minder maaien, verruigt het gras en komt er ook ruimte voor andere begroeiing, zoals bijvoorbeeld ridderzuring, brandnetel, akkerdistel en riet.  De oppervlakte van ruige berm of veld in Zaanstad is ongeveer 135 hectare.

Hoe maaien we hier? 
Ruige berm of veld klepelen we 2  keer per jaar, bijvoorbeeld in mei, juli, september en oktober .Gevaarlijke kruispunten tussen wegen worden 4 keer per jaar gemaaid voor vrij zicht. Naast smalle fietspaden wordt ook één meter veiligheidsstrook gemaaid. 

Het maaisel wordt verhakseld en blijft liggen. Doordat het maaisel blijft liggen, blijven de bermen en velden voedselrijk en daardoor niet zo bloemrijk. Wel is meer ruimte voor bijvoorbeeld paardenbloemen, madeliefjes en kaasjeskruid. Voordat we gaan maaien, inspecteren we eerst het gedeelte dat we willen maaien. Zwerfvuil haalt de gemeente zoveel mogelijk voor het maaien weg.

Ecologisch beheer: bloemrijke berm/ gefaseerd maaibeheer/ rietland/ schapenbegrazing
Op de plekken die we ecologisch beheren, zien we gras, bloemen en kruiden die tussen de  50 centimeter en 1 meter hoog zijn. Het is een vrij kostbare vorm van beheer, gericht op het vergroten van de natuurwaarde. Deze (bloem)bermen, rietlanden en velden hebben een belangrijke ecologische functie voor zeldzame soorten. In Zaanstad gaat het om ongeveer 109 hectare.

Hoe maaien we hier?
De gemeente maait een bloemrijke berm 1 tot 2 keer per jaar: in juli/augustus en na 1 oktober. Het maaien gebeurt met een vingerbalk of cirkelmaaier. Het maaisel verzamelen we na enkele dagen (bij droog weer) voeren we af. Bij een niet al te voedselrijke berm ontstaat verschraling en kruidenbloei (bijvoorbeeld op de Guisweg).

Bij gefaseerd beheer slaan we delen van de vegetatie over, die maaien we later. Op sommige plekken laten we het ‘maaien’ aan schapen over. Begrazing zorgt voor afwisseling in bemeste en bloemrijke vegetatie. Ook ontstaan kleine open plekken in de grond door de hoeven van de dieren. Deze bieden ruimte voor planten die van open grond houden zoals klaprozen en koolzaad.

Ook hebben we hooglanders die grazen in parken, zoals het Vijfhoekpark. Daar maaien we de paden, maar verder laten we alles zo ruig mogelijk.

Bloemenlinten (bollen/ingezaaide mengsels)
De gemeente legt ook bloemenlinten aan. Deze worden elke 2 tot 3 jaar omgewoeld en opnieuw ingezaaid. Ze zijn spectaculair mooi in het voorjaar, maar kostbaar in aanleg en onderhoud. Daarom beplanten we die alleen op speciale (zicht-) plekken. Als ze worden ingezaaid met kruiden die hier thuishoren en worden beheerd als hooiland hebben ze een hoge natuurwaarde.

Rietoevers / ecologische oevers
Rietoevers bestaan uit riet, kruiden en bramen en worden meer dan een meter hoog.

Hoe maaien we hier? 
De gemeente maait rietoevers eens per jaar, soms zelfs eens in de 2 of 3 jaar. Het maaien gebeurt meestal in de winter. We verzamelen het maaisel en voeren het af.

Waar maaien we niet?

Soms zijn bij het maaien plekken overgeslagen. Deze plekken worden overgeslagen omdat er niet gemaaid mag worden, er teveel regen is gevallen of omdat er iets in de weg ligt, zoals zwerfafval of bootjes. Ook maaien we bewust niet in gebieden, waar beschermde planten- en diersoorten leven. Afhankelijk van de plek en de dieren en planten die hier leven, maakt de gemeente voor die plekken een maaischema op maat op basis van de gedragscode Wet Natuurbescherming.

De gemeente wil de biodiversiteit vergroten. Dit komt de flora en fauna, zoals bijen, andere insecten en vogels ten goede.

Minder vaak maaien is duurder dan vaker maaien, omdat het maaisel moet worden afgevoerd en verwerkt tot compost. Dat is duurder dan het maaisel laten liggen. De gemeenteraad heeft meer geld ter beschikking gesteld voor het nieuwe, natuurvriendelijker maaien.

Keuze voor de te veranderen plekken

Niet alle plekken zijn geschikt om minder te maaien. Gekeken is naar:

• de omvang van de machines, waarmee we het onderhoud doen;
• de plekken (stadsranden, doorgaande routes en in de woonwijken);
• behoud van de functie van een plek (bijvoorbeeld speelplek, hondenuitrenplek);
• de bodemomstandigheden en grondwaterstanden. Gekeken is op welke plekken de meeste kans op succes is.

Raadsbesluit en veelgestelde vragen

De gemeenteraad heeft in de vergadering van 8 november 2022 besloten om het maaibeheer te gaan uitvoeren volgens scenario 4. In onderstaand document vind je meer informatie. Ook hebben we hieronder een overzicht opgenomen van veelgestelde vragen over maaien.

Hoe geeft het college invulling aan het nieuwe maaibeheer

Het maaibeleid van de gemeente verandert. Wat gaat er veranderen?

We gaan regelmatig kijken bij de verschillende plaatsen, waar we op een andere manier gaan maaien. Als sprake is van een onveilige situatie of die dreigt te ontstaan, dan ondernemen we actie. Het kan dus zijn, dat wij op sommige plekken toch vaker moeten maaien. Denk bijvoorbeeld aan wegen en kruisingen om deze overzichtelijk te houden. Is een plaats volgens u onveilig, meld het ons dan.

We blijven zoveel mogelijk plekken maaien, die bewust zijn aangelegd voor een duidelijke functie zoals speelplekken en hondenlosloopgebieden. 

Ook rondom bomen en andere obstakels maaien we. Dat gebeurt twee tot vier keer per jaar. Om beschadigingen bij bomen te voorkomen wordt gemaaid met beschermkappen. Dit wordt gedaan door een specialist.

Denkt u dat het gras rond bomen en obstakels wordt overgeslagen? Maak dan een melding via slim melden.

Teken

Teken zitten vooral in (de buurt van) bossen, omdat ze de vochtige onderlaag nodig hebben om te overleven. Uit onderzoeken bleek, dat ook met het nieuwe maaibeleid, de toename van teken niet meer gaat stijgen dan nu het geval is. Dat komt omdat we nog steeds twee keer per jaar maaien en veel maaisel afvoeren. 

Het risico van besmette teken aandacht blijft wel aandacht vragen. De laatste jaren hebben we in heel Nederland te maken met een stijging van het aantal teken. Wij raden u aan uzelf en uw huisdieren regelmatig te controleren. Bij verschillende dierenspeciaalzaken zijn middelen te koop. Die zorgen ervoor dat uw huisdier beter beschermd is.

Grasaren

U ziet ze vaak op de stoep en aan de randen van het groen: grasaren. Dit is het seizoen waarop dit plantje volop bloeit. Grasaren zijn erg vervelend voor honden. Honden snuffelen graag overal aan en hierdoor ‘kruipen’ deze plantjes onder andere in de oren, tussen de tenen, in de neus en in de huid van uw huisdier. Controleer uw hond daarom regelmatig.

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, houdt het plantje juist van zonnige, veel betreden en zanderige grond of plekken waar veel mest ligt (bijvoorbeeld hondenpoep). Het plantje komt niet voor tussen het weelderig groeiende kruidenrijke gras. Door onkruid van de straat en de stoep te verwijderen en door randen langs de straat en de stoep te steken of te maaien, zorgt de gemeente dat grasaren minder kans hebben.

Hondenpoep opruimen is belangrijk, om de groei van grasaren te voorkomen. Helemaal te voorkomen is het niet, want de aren zijn natuurlijke zaden, die zich eenvoudig verspreiden. Wilt u zelf grasaren verwijderen? Gooi deze dan in de GFT-container.

Het is mogelijk om zelf het gras maaien. De gemeente kan jou hierbij ook advies geven. Stem voordat je begint altijd uw plannen eerst af met de gemeente en uw buren. Laat uw plannen aan ons weten, via onze mailbox groenadoptie@zaanstad.nl. Dan nemen wij zo snel mogelijk contact met u op.

Het nieuwe maaibeleid is een besluit van de gemeenteraad. Wilt u de verandering in uw buurt niet? In overleg kunnen we (binnen de kaders die de raad heeft gesteld) kijken of we iets kunnen aanpassen om aan uw bezwaren tegemoet te komen. Neem dan contact op met de uitvoerder groen of groenbeheerder van Wijkbeheer & Onderhoud. Dat kan via de website van de gemeente Zaanstad of via telefoonnummer 14075.