Begroting 2025: voorbereiden op zwart scenario met pijnlijke bezuinigingen

Het college van B&W van Zaanstad legt de begroting 2025-2028 voor aan de Zaanse gemeenteraad. De begroting is voor 2025 sluitend maar vertoont vanaf 2026 grote tekorten. Deze begroting is tot stand gekomen tegen de achtergrond van grote onzekerheid over de financiën op langere termijn, veroorzaakt door een korting op het gemeentefonds door het Kabinet. 

De op Prinsjesdag gepresenteerde rijksbegroting voor 2025 maakt duidelijk dat het kabinet niet tegemoet komt aan de oproep om af te zien van een korting van € 2,3 miljard op de uitkering aan gemeenten en aan gemeenten genoeg budget te blijven geven voor het uitvoeren van hun taken. 

Wethouder financiën Stephanie Onclin spreekt haar teleurstelling duidelijk uit: “Ondanks een intensieve lobby is het kabinet de gemeenten nog altijd niet tegemoet gekomen. Dit betekent niet dat de gemeente het opgeven: we blijven in Den Haag onze stem laten horen. Zaanstad trekt hierin op samen met de Vereniging Nederlandse gemeenten en het G40-verband van grote gemeenten. Daarnaast onderzoeken we of juridische stappen mogelijk zijn, om de groeiende disbalans tussen onze taken en de beschikbare middelen vanuit het Rijk aan te vechten”.

Begroting 2025 sluit
Deze begroting is daarmee tot stand gekomen onder druk van onzekerheid over de financiën op langere termijn. Voor 2025 maakt Zaanstad de begroting sluitend. Stephanie Onclin hierover: “Het tekort dekt Zaanstad komend jaar nog uit de zogeheten egalisatiereserve, een potje dat is bedoeld voor opvang van grote financiële schommelingen. We zien de kosten stijgen door autonome ontwikkelingen en de groei van Zaanstad, maar ook door een forse groei van de kosten van de jeugdzorg. Alleen deze post stijgt al met € 4 miljoen. Vanaf 2026 laten we daarom een begrotingstekort zien van bijna  € 19 miljoen. Dit is zeer tegen onze zin maar wel in lijn met het advies van de VNG”.

We blijven investeren in de toekomst van de stad en dorpen
Uitgangspunt voor komend jaar is nog dat Zaanstad op een gezonde manier kan blijven groeien. De gemeente blijft investeren in de toekomst van onze stad en dorpen. Dat betekent dat de basis in de gemeente op orde blijft. Nu aanwezige knelpunten in het beheer van wegen, tunnels, bruggen en openbaar groen – waar ingrijpen nu echt noodzakelijk is – lost Zaanstad op. 

Zaanstad blijft ook investeren in onze inwoners door in te zetten op participatie. Er komt ruimte voor een gymzaal in Zaandam-Oost, om juist daar te investeren in een gezonde jeugd. De dienstverlening blijft op orde: nu onze gemeente groeit, moet ook de bemensing achter de loketten op peil blijven. Om deze extra uitgaven te betalen, neemt Zaanstad een aantal maatregelen. Bijvoorbeeld door scherpere raming van het salarisbudget, de gladheidsbestrijding en het calamiteitenbudget van openbare ruimte. Daarnaast kiest Zaanstad voor het verhogen van de inkomsten – dit bijvoorbeeld door het liggeld voor riviercruiseschepen te verhogen. Zo ontstaat een gewogen pakket aan investeringen, bezuinigingsmaatregelen en extra inkomsten. 

Om deze extra uitgaven te betalen, neemt Zaanstad een aantal maatregelen. Bijvoorbeeld door scherpere raming van het salarisbudget, de gladheidsbestrijding en het calamiteitenbudget van openbare ruimte. Daarnaast kiest Zaanstad voor het verhogen van de inkomsten – dit bijvoorbeeld door het liggeld voor riviercruiseschepen te verhogen. Zo ontstaat een gewogen pakket aan investeringen, bezuinigingsmaatregelen en extra inkomsten. 

Zwart scenario na 2025
Na 2025 gaapt jaarlijks een groot financieel gat, dat oploopt tot € 18,5 miljoen in 2028. Pijnlijke bezuinigingen zijn dan onontkoombaar. Het gaat dan om maatregelen die alle inwoners raken zoals het korten op maatschappelijke subsidies voor bijvoorbeeld de brandweer, GGD en buurthuizen. Mogelijk moet Zaanstad voorzieningen noodgedwongen sluiten en tegelijkertijd zowel de parkeertarieven als de onroerendezaakbelasting (OZB) verhogen. In dit scenario moet Zaanstad zéér tegen haar zin preventieve activiteiten die jeugd en ouderen helpen gezond te blijven beperken of zelfs stoppen. Dan gaat het om aanpak van armoede, tienerzwangerschappen en WMO-clientondersteuning.

Belastingen en heffingen stijgen 2025 minimaal – foutparkeren wel flink duurder
Het college stelt de gemeenteraad voor om voor 2025 de opbrengsten van de OZB te verhogen met een prijsindexatie van 2,2%. Dit is in lijn met het landelijke inflatiecijfer. Ook de afvalstoffenheffing en rioolheffing stijgen volgend jaar beiden met 2,2%. Deze beperkte stijging van de rioolheffing is mogelijk door een korting op het tarief vanuit de egalisatiereserve riool. De tarieven OZB worden eind oktober vastgesteld.  De naheffingsaanslag voor het niet betalen van parkeerbelasting stijgt volgend jaar met 8,5% naar het wettelijke maximum van € 78,80. Het tarief voor een wielklem stijgt met 167,9% naar € 404,40. Hiermee worden de kosten van het plaatsen van een wielklem volledig doorbelast aan de overtreder.